วิธีคำนวณขนาดระบบโซลาร์ให้เหมาะกับบ้านของคุณ

การติดตั้งระบบโซลาร์เซลล์ในบ้านมีข้อดีมากมาย เช่น ลดค่าไฟฟ้าในระยะยาว ช่วยลดการพึ่งพาไฟจากภาครัฐ และเป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม อย่างไรก็ตาม หนึ่งในขั้นตอนสำคัญที่สุดก่อนติดตั้งคือ “การคำนวณขนาดระบบ” ให้เหมาะสมกับการใช้งานจริงในบ้านของคุณ เพื่อให้คุ้มค่าและได้ประสิทธิภาพสูงสุด

1. สำรวจการใช้ไฟฟ้าของคุณ

เริ่มจากการดูค่าไฟย้อนหลัง 6-12 เดือน หรือดูจากค่าเฉลี่ยรายเดือนที่ระบุในใบแจ้งค่าไฟ โดยค่าไฟ (หน่วยเป็นบาท) ไม่สามารถใช้คำนวณได้โดยตรง ต้องใช้ “หน่วยไฟฟ้า” ซึ่งมีหน่วยเป็นกิโลวัตต์-ชั่วโมง (kWh)

เช่น หากบ้านคุณใช้ไฟเฉลี่ยเดือนละ 900 บาท และอัตราค่าไฟเฉลี่ยอยู่ที่ 4.5 บาทต่อหน่วย จะเท่ากับว่าใช้ไฟประมาณ 900 ÷ 4.5 = 200 หน่วย (kWh) ต่อเดือน

2. กำหนดเป้าหมายของระบบ

คุณต้องการให้ระบบโซลาร์ช่วยลดค่าไฟมากแค่ไหน? ตัวอย่างเช่น

• ลดค่าไฟ 100% = ใช้ระบบใหญ่เพียงพอจ่ายไฟทั้งบ้าน
• ลดค่าไฟ 50% = ใช้ระบบขนาดกลางเพื่อช่วยเฉพาะช่วงกลางวัน
• สำรองไฟเฉพาะบางส่วน เช่น ไฟส่องสว่าง, ปั๊มน้ำ, ตู้เย็น

3. คำนวณขนาดระบบที่เหมาะสม

สูตรโดยประมาณ:

ขนาดระบบ (kW) = หน่วยไฟฟ้าเฉลี่ยรายวัน (kWh) ÷ ค่าเฉลี่ยชั่วโมงแดด (Peak Sun Hour)

ในประเทศไทย ค่าเฉลี่ยชั่วโมงแดดต่อวันประมาณ 4.5–5 ชั่วโมง (ขึ้นอยู่กับภาคและฤดู)

ตัวอย่าง: ถ้าบ้านใช้ไฟเฉลี่ย 200 kWh/เดือน = 200 ÷ 30 ≈ 6.7 kWh/วัน

ขนาดระบบที่เหมาะสม = 6.7 ÷ 5 = 1.34 kW

แนะนำเผื่อการสูญเสียระบบ ≈ 20% → ระบบที่แนะนำ ≈ 1.6 kW

4. ขนาดระบบโซลาร์เทียบกับการใช้งานจริง

• ระบบขนาด 1 kW ผลิตไฟได้เฉลี่ยวันละ 4–5 หน่วย
• ระบบ 3 kW รองรับบ้านที่ใช้ไฟเดือนละ 300–400 หน่วย
• ระบบ 5 kW ใช้ได้กับบ้านที่มีเครื่องปรับอากาศ 2–3 ตัว

5. ขนาดพื้นที่ติดตั้ง

แผงโซลาร์เซลล์ 1 แผ่น (ประมาณ 450W) ใช้พื้นที่ประมาณ 2 ตร.ม. ดังนั้นระบบขนาด 3 kW ต้องใช้แผง 6–7 แผ่น → ต้องการพื้นที่ ≈ 14–16 ตร.ม.

หากหลังคาไม่เพียงพอ อาจเลือกแผงแบบ High Efficiency เช่น Mono PERC หรือ Half-Cut

6. เลือกอุปกรณ์ให้เหมาะสมกับขนาดระบบ

• อินเวอร์เตอร์: ขนาดต้องตรงหรือใกล้เคียงกับขนาดระบบ (เช่น ระบบ 3 kW → ใช้อินเวอร์เตอร์ 3–3.3 kW)
• เบรกเกอร์และสายไฟ: ต้องรองรับกระแสของแผงตามมาตรฐาน
• แบตเตอรี่ (ถ้ามี): ควรเลือกตามโหลดสำรองที่ต้องการใช้ในเวลากลางคืน

7. ตัวอย่างคำนวณทั้งระบบ

บ้านใช้ไฟเฉลี่ย 300 หน่วยต่อเดือน → ≈10 kWh/วัน

ระบบโซลาร์ที่แนะนำ = 10 ÷ 5 = 2 kW + 20% เผื่อการสูญเสีย → ≈2.4–2.5 kW

อุปกรณ์ที่ควรมี:

• แผง 6 แผ่น × 450W = 2.7 kW
• อินเวอร์เตอร์ 3 kW
• คอมไบเนอร์บ็อกซ์, เบรกเกอร์ DC/AC, SPD

8. ระบบที่เชื่อมต่อกับกริด (On-grid) หรือใช้แบตเตอรี่ (Off-grid/Hybrid)

• On-grid: เหมาะกับผู้ที่ยังใช้ไฟจากการไฟฟ้าอยู่ → ลดค่าไฟได้ทันที
• Hybrid: ใช้แบตเตอรี่สำรองช่วงไฟดับหรือกลางคืน
• Off-grid: สำหรับพื้นที่ห่างไกลไม่มีไฟฟ้า → ต้องคำนวณแบตเตอรี่ละเอียด

9. ใช้ซอฟต์แวร์หรือเครื่องมือช่วยคำนวณ

• เว็บไซต์คำนวณโซลาร์เช่น: PVWatts, Solar Calculator (จากผู้ให้บริการในไทย)
• แอปพลิเคชันจากบริษัทติดตั้ง เช่น Huawei FusionSolar, SMA Sunny Portal

10. สรุป: การคำนวณขนาดระบบโซลาร์ไม่ใช่เรื่องซับซ้อนหากเข้าใจหลักการ โดยเริ่มจากดูการใช้ไฟ กำหนดเป้าหมาย และเลือกขนาดแผงที่เหมาะสม พร้อมเผื่อการสูญเสียในระบบ ควรปรึกษาผู้เชี่ยวชาญก่อนตัดสินใจติดตั้งจริง เพื่อความปลอดภัยและความคุ้มค่าในระยะยาว